|
|
|
|
|
Als schuld bij uitstek blijft het geld in omloop zonder dat het nog ooit wordt
ingewisseld, tenzij in een andere munt. Elk banktegoed is een schriftelijke
boeking. Wisselen is belangrijker dan inwisselen. Tegelijk haalt het financieel
kapitalisme de bovenhand op het industrieel kapitalisme. En de zogenaamde
"virtuele" economie (in het bedrijfsleven, op de beurs, bij de
bank, etc.) wordt belangrijker dan de "echte" economie (de tastbare
goederen).
Opvallend parallel met deze economische evolutie (waarbij het eerste breekpunt genoteerd wordt begin van de 20ste eeuw) ontdoen schilderkunst en literatuur zich van elke verwijzing naar het object. Het schilderij verwijst niet langer naar een waarneembare wereld buiten het doek, maar creëert een autonome wereld van tekens. Kubisme en abstracte kunst, die breken met de traditie van de uitbeelding, vallen volledig samen met de monetaire evolutie van goud naar schrift, van intrinsieke waarde naar eenvoudig teken, van ding
|
naar systeem. Ook de taalkundige theorie van de Saussure ziet - op
datzelfde ogenblik - de taal niet langer als rechtstreeks verband houdend
met een referent, gaat niet langer uit van een relatie tussen het woord
en de zaak die door dat woord wordt benoemd, maar ziet woorden veeleer onderling
naar elkaar verwijzen, volgens een differentiële woorddynamiek die
Mallarmé reeds had voorvoeld.
In omloop is dus niet langer het verheven en triomfantelijke goudgeld
dat Balzac zo na aan het hart lag, maar een door de centrale bank bedrukt
biljet dat de emblemen en de garantie van de Staat meekrijgt. De inwisselbaarheid
van dit rechthoekig stukje bedrukt papier in klinkende goudmunt neemt echter
af: het verband wordt losser, indirecter, onvollediger, en uiteindelijk
onbestaande. Opgelegde koersen en inflaties doen het bankbiljet stilaan
zijn gouddekking verliezen. Het staat niet langer direct voor het goud,
maar belichaamt een eigen orde, een systeem van "waardetekens"
die conventioneel zijn of - op een internationale markt met vlottende wisselkoersen
- worden -->
|
|
one back |
|
next part |
|
|